Listinu
Lettu 421 volte

0 chì vacanze di Natale, una nuvella di Ghjiseppu Antò Salviani

Ghjiseppu-Antò Salviani, di Santa Lucia di Mercuriu (Boziu), hè prufessore di Lettare muderne, scrivanu, pueta è pittore.
Di l’Aghja Suttana, u so ceppu famigliale, ne vole fà un locu d’accolta è di spartera. À chì si vole avvicinà ci truverà una buttea d’arte è un ecomuseu. Ne pudeta sapè di più, nantu à u situ : https://www.aghjasuttana.com/
À passi minuti l’ultima racolta puetica esciuta in u 2019, l’hà scritta in cullaburazione cù u so amicu Patricu Croce.


<i><b>0 chì vacanze di Natale</b></i>, una nuvella di Ghjiseppu Antò Salviani

Riducula è sarcastica, a nuvella ch’ellu ci dà da leghje nantu à a tematica di i corsi impinzutiti, ci conta un Natale ùn pocu particulare chì gira propiu male.


Simu in lu 70, u paese principia à riempiesi in stu 15 di dicembre. Frà pocu sarà festa. L’avete forse capita e vacanze di Natale s’avvicinanu. A tumbera si face in quasi tutte e case, e piscaghjolie volanu per a piazza, ingunfiate ch’elle sò state da i zitellacci sempre in affacu quandu e donne lavanu e trippe in fiume.
Mariuccia hà a sessantina passata, aspetta i so niputini chi scalanu da u cuntinente. Piu precisamente a so niputina Margotta pertuta in lu 65 incù una parentella chi si truvava in Marsiglia è chì ùn hè più rivenuta dapoi cinque anni. I paisani ch’ella scontra di tantu in tantu in sta cità di Marsiglia, cità di i corsi, ùn ne rivenenu micca. Parechje volte Margotta face nice di ùn vedelli, ma quand’ella ùn pò fà di menu hà sempre qualche riflessione di stu generu « la Corse, c’est loin tout cela, ici c’est formidable, rien à voir… » Ciò ch’hà fattu di à zù Antò, vecchjatellu rivenutu in paese, « Margotta ùn cunnosce più à filetta, sfrancisedia, pare una cuntessa, ùn si capisce mancu ciò ch’ella vole di, mi pare scimita sta muccicosa… ».
Qualche due settimane prima di scalà da u cuntinente Margotta hà mandatu una letterina incù ste precise parolle : « tantine nous avons tous besoin de vacances, il faut d’autre part organiser un Noel inoubliable…».
Stu letterinu lascia Mariuccia senza riazzione. Ghjacintu si n’hè ride sottu, sottu è finisce per dirli « ùn t’inchietà e vacanze mi n'occupu eu, si ferma una vintina di castagni à coglie è dui purcelli à tumbà indè Ghjacumu. A sera di Natale seranu di pocu laziu è forse si n’anderanu in lettu prestu. »
« Organiser un Noel inoubliable ! » l’affari ùn sò à pocu, cù tuttu stu travagliu, mamma a guverna, Ghjacintu ch’ùn sà dassi un pungnu in un ochju. Si farà cume si pò, pensa Mariuccia sempre gattiva lingua quande’llu ci vole à parlà di u so maritu.
I ghjorni passavanu prestu, l’ore parenu diventate minute è a nostra paisanella ùn sà chì fà per chì stu Natale è ste vacanze fussinu « inoubliables !». U 19 di dicembre versu dece ore di mattina eccu un vitturone chì scala in piazza ; tuttu u paisolu hè in affacu, si dice ch’hè vultata a cuntessa !
L’affari sò in francese, Margotta hè venuta cù u so figliolu, un ghjattu pilicutu chì capia peli dapertuttu è u so maritu; si parla di un omu cultivatu, capite hè gendarme in Tulò !
Surtendu di vittura fermanu piantatti in piazza aspettendu chi qualchi unu pigliassi i bagaglii per purtali in casa di Mariuccia.
Margotta sfrancisedia, fendu finta di ùn cunnosce più a nimu, mancu a zia Fanfetta chi hà pigliatu u pertu quand’ella hè nata. Ùn si sente piu che « madame, monsieur, enchanté, j’ignore … » Ghjacintu appudiatu à l’angulu di a chjesa si campa di rise, finchè Mariuccia lampenduli un sguardu neru li stridò « piglia sti bagaglii è portalli in camerottu. »
U nostru omu dicculentu pianu, pianu : « ùn anu bisognu di me, u maritu mi pare bellu in gamba è ossacutu. »
U pinzitu ùn si diranghjà è lascia fà à Ghjacintu chi passa è vene trè volte sott’à u sguardu di u paisolu. Hè rossu inciabattu, li falanu i sudori ghjalati…
U ripastu di u ghjornu è di a sera si passanu senza chi l’invitati pisessinu un solu ditu di manu ! Tuttu fu preparatu da a disgraziatta di Mariuccia chì ùn sapia chì fà per fà piacè, mentre chì u gendarme dicia sempre « c’est bon, c’est extraordinaire, c’est quoi cela… »
U zitellacciu ùn ne lasciava una à fà, stuzzichentu ancu à zà Lena chi ùn era più tantu sentacchjula. U ghjattu era allungatu nant’à a panca è nissunu si pudivia avvicinà da u caminu, Margotta dicendu « regardez-le comme il est bien, laissons le dormir ! »
Ghjacintu cuminciava à perde pazienza, scuncertu ch’ellu era da sta situazione. Nissunu ùn si ruminava per aiutà a so povera moglia, solu e mastucatoghje travagliavanu !
Versu nove ore di sera senza avè pussutu riscalassi s’arrizò è disse « dumane portu u to maritu à coglie e castagne, mentre que tù, anderai incù ziatta à dà un colpu di manu indè Ghjacumu chì tomba u purcellu ». Nissuna risposta ùn si fece sente.
U 20, a mane dunque Ghjacintu prontu dapoi due orette chjamò u gendarme sempre insunullitu chì ùn si fece pregà per sciaccassi dui tazzoni di latte di capra muntu una vintina di minuti nanzu da Mariuccia, incù un mezu pane. U sumere insellatu, u nostru amicu sazziu ch’ellu era, riclamò di pudessi cogliesi. Avia pocu laziu di marchjà. Ghjacintu si dì ch’ella era longa a cumpagnia di i stircaghji !
A mattinata si passò a coglie e castagne è à empie i sacchi di tela. Ghjacintu lampendu sempre un ochju à u gendarme ch’ùn sapia cume manighjà a ruspaghjola per caccià e castagne da i ghjici ; e so mani eranu russiccie, ferrite da i pruni. À mezziornu eppuru ùn persi micca l’appititu è si sciaccò un mezzu figatellu, trè pezzi di panzetta è un litru di vinu ciò chì fece dì à Ghjacintu « hè megliu à vesteti chè dati à manghjà, prestu di u primu purcellu ùn ci fermerà che l’osse ! ». U dopu meziornu s’arrimbò à u castagnu è durmì un’oretta avanti chì Ghjacintu denduli un colpu di scamberrone u discitò per cuntinuà a raccolta. Versu quattru ore è mezu a notte cuminciava à cascà è fù l’ora di insumà u sumere. Si firmò una balla di una quarantina di chilò. Ghjacintu fece nice di scianchighjà è fù u gendarme chì fù insumatu. U nostru omu trascinava, sudendu, senza di nundà. Ghjacintu ridendu sottu, sottu si fece sta rifessione « durmerà megliu sta notte. »
Mentre chì l’omi eranu à coglie e castagne Mariuccia è Margotta avvianu lavatu e tripe à u fiume è imbuttatu salciccie è figatelli inde Ghjacumu, u parente di Ghjacintu, venutu à aiutalli in principiu di mese. Cum’ellu si dice indè i nostri paesi « una manu lava l’altra ! ».
Dylan u sgaiufellu vulendu passà nant’à a vergula di tavule chi servia à francà u fiumicellu avia sguillatu è era cascatu in l’acqua ; avia passatu u dopu meziornu à fianc’à zà Lena di punta à u caminu. Era fiacu è infrebbacciatu.
Margotta avia avutu ghjalatina à e mani è à i pedi tutta a ghjurnata ma ùn sapia cumè dilla in corsu è cusi sera stata incù u so male.
A serata di u vinti fù calma e nissunu ùn si fece pregurà per andà à ripusà e so osse.
Ghjacintu finì per dì à Mariuccia: « vai chì a sera ùn anu bisognu di veculu.»
I vacanzieri manghjavanu sempre cù appititu mà si parlava pocu è aspettavanu l’ora di dorme per pudè riffiata un pocu. Eranu troppu fieri per dì ch’elli eranu stanchi.
U zitellu cuminciò à ripiglià fiatu u 24 a mattina, quandu a frebba fu cascata tripulentu torna à zà Lena.
Simu dunque u 24 dicembre a mattina è u travagliu in casa ùn manca. Mariuccia pensa sempre à a serata di Natale ; chi fà, ch’ùn fà ?
Volta è gira, eccu a nostra donna pensendu una cosa : mi vogliu veste da Babbu Natale è cusi u sgaiuffelu sarà cuntentu ùn ci sarà nunda da dì. Ne parlò subitu à Ghjacintu à meziornu, quand’ellu arrivò da u rataghju duve e castagne siccavanu. U nostru omu ferma scuncertu, cumu vestesi in Babbu Natale, induve piglià a tenuta ?
Mariuccia si ne pippa, a so decisione hè pigliata, e botte nere di Ghjacintu, u mantellacciu scuru di a so vechja, appena di cutone per a barba, u cappellacciu di zù Francescu appesu in cantinella dapoi dece anni feranu l’affare.
Ghjacintu ride in a so barba dicendusi ch’ellu vole vede ancu què prima di more.
U 24 di dicembre a sera, a tavula hè messa, ùn ci manca nunda : figatelli arrustiti, ventre pienu, pulenda è ove ; Mariuccia ùn hà micca fattu finta ! I pinzuti sò ghjunti scozzuli, di a spassighjata di u dopu meziornu di stu 24 in a cità di Corti. Margotta capiendu ste qualche parolle : « je sais tantine que vous ne manquez de rien ! » ciò ch’hà fattu dì à Ghjacintu in a so barba « o vaccò a sai longa tù… »
Versu ondeci ore u zitellu ùn tene più in piazza è strida tutte i cinque minuti « c’est quand qu’il arrive ? ». Ghjacintu fini per girassi voltu Mariuccia è li dì « ùn lu possu piu sente, mettidi in tenuta è femula finita. »
Mariuccia surtì di tavulinu, è pigliò a scala chì fallava in cantina. In cucina zà Lena, a mamma di Mariuccia, penciuleghja, Ghjacintu ride sottu sottu, Margotta è Dylan u sgaiuffelu perdanu pazienza ; u gendarme sempre pizzicu à mogliu si serve torna un bichjeru di vinu. Ghjacintu pianu, pianu « durala, a vigna di zù leone ùn bastera… »
Mezanotte, un rimore per a scala, trenta seconde dopu Mariuccia pichja incù u so bastone, u zitellu hè intimuritu, Ghjacintu apri a porta ; ùn si pò impedì di mettesi à scaccana ; Mariuccia pare un carnavale, botte sbarrate, mantellacciu neru à fà paura à i piu curaghjosi, barba di cutone chi falà fina mezu corpu, capellacciu in capu chi feria fughje e curnachje !
U ghjattu intimuritu ch’ellu fù saltò per a finestra ughjulendu cume un persu. A mamma di Mariuccia zà Lena si sentì bene menu è cascò in dibulezza, mentre chi u gendarme stridava « il faut lui faire le bouche à bouche, elle perd son dentier » ; avvicinendusi di a vechja, cuminciò à farli u « bouche a bouche ». A vechja rivveni à ella è si messi à stridà : « chì vole stu purcellacciu, per quale si piglia ? Ùn so micca una lovia ». Li mettì un sciambulone chì u fì sbatte nant’à l’angulu di u tavulinu ; dui denti casconu in bocca. E sanguinicce ùn eranu à pocu !
O chì scumpientu, u sgaiuffelu stridava chi paria u purcellu di Ghjacumu prontu à esse messu nantu a panca ; Margotta dicendu : « mais c’est une plaisanterie, relève toi Charles, occupe toi de Dylan.»
Ghjacintu spuffava di rise, Mariuccia si pisciò quasi adossu è finì per piglià a scala, mentre chì zà Lena stridava « hè bella a gendermeria, spezzie di porcu… »
A serata si cumpiò in una cunfusione terribile, u ghjattu era pocu di bonu strecinendu di musu in terra. I nostri pinzuti senza fassi pregurà si andonu à dorme.
U lindumane versu ottu ore bagagli in manu spiegonu chì preferianu avvicinassi da u mare è di a villa di Bastia per esse à l’ora u 26 à u portu. Ghjacintu stuzzicaghjolu ch’ellu era disse in strapendu u francese « vous mandiegullé pas avec nous, revenez vous en quand ça vous semble.»
Mariuccia cunfusa disse à Ghjacintu « aghju forse fattu male l’affari… » Ellu di capu in a tazza di caffè prununciò ste qualche parolle « pour un Noel inoubliable fu u Natale inoubliable… di ste vacanze ùn si ne ponu scurdà. L’annu chi vene fà vene à Fifina a to nipote di Pariggi, si dice chi s’hà da marità incù un prefettu, anch’ella ùn parla più che u fancese ma cuminciemu à parlalu ancu noi, seremu abituati…»

 
Ghjiseppu Antò Salviani, 2018